- Door het jarenlange zero-covidbeleid van China zochten veel bedrijven hun toevlucht naar andere landen om hun toeleveringsketens weer op orde te krijgen.
- Dat deden ze ook al in mindere mate vóór de uitbraak van de wereldwijde pandemie, vanwege geopolitieke spanningen en de handelsoorlog van toenmalig president Trump.
- Maar het is niet gemakkelijk om China te vervangen in de wereldwijde toeleveringsketen, zelfs voor India niet.
- Lees ook: India en China kopen nog steeds Russische olie – maar ze eisen grote prijskortingen die de oorlogskas van het Kremlin raken
Het strikte coronabeleid van China heeft mogelijk voor elkaar gekregen wat oud-president van de Verenigde Staten Donald Trump jarenlang probeerde te bereiken: voor het eerst in vier decennia lijkt China los te weken uit de wereldwijde toeleveringsketen.
In 2018 en 2019 stelde Trump tarieven in voor de import uit China. Hij vond dat de VS benadeeld werden door eerder gemaakte handelsafspraken tussen de twee landen. Deze handelsoorlog lokte ook een felle tegenreactie uit van Beijing. In 2020 concludeerde de Amerikaanse denktank Brookings Institute al dat het conflict de Amerikaanse economie honderdduizenden banen, honderden miljarden dollars en zo’n 1 procent van het nationaal inkomen had gekost.
Veel bedrijven onderzochten in die periode uit geopolitieke overwegingen hoe zij meer afstand tot China konden krijgen. Het was echter de coronapandemie en de reactie van Beijing op het indammen ervan die voor elkaar kreeg wat het Amerikaanse handelsbeleid tot die tijd beoogde. De strikte coronamaatregelen in China onderstreepten nog maar eens dat de wereldwijde toeleveringsketen niet meer kan steunen op een enkel land.
Zelfs Apple kan niet meer rekenen op China
“De geopolitieke spanningen zorgden op zichzelf niet voor een herschikking van de toeleveringsketens”, vertelt directeur Ashutosh Sharma van marktonderzoeksfirma Forrester aan Insider, “maar covid was olie op het vuur”.
Apple is het laatste voorbeeld dat duidelijk maakt dat bedrijven niet langer op Chinese productie kunnen rekenen. Door het strikte coronabeleid, inmiddels versoepeld, zag de Amerikaanse techgigant fors minder iPhones van de fabrieksband af rollen. Daarom versnelt Apple de beslissingen om productie van apparaten naar andere Aziatische landen te verplaatsen. Maar waarheen?
De eerste keus voor Apple en andere techbedrijven is India. Zeker nadat het Witte Huis importbeperkingen instelde om het moeilijker te maken voor fabrieken in Chinese handen om hoogwaardige computertechnologie te bemachtigen. "India heeft een gigantische beroepsbevolking, een lange geschiedenis met het vervaardigen van producten en een overheid die industrie en export stimuleert", legt ceo Julie Gerdeman uit van risicomanagmentplatform voor toeleveringsketens Everstream uit aan Insider.
Toch is het verplaatsen van de productie van China naar India makkelijker gezegd dan gedaan.
India is 's werelds grootste democratie en dat maakt beslissingen maken des te moeilijker
India is een grote economie met een relatief jonge bevolking. Daarmee heeft het de potentie om een industriële krachtpatser te zijn op het wereldtoneel. Maar het land is berucht voor zijn slome bureaucratie en administratieve rompslomp.
"India is niet een plek waar bedrijven zomaar kunnen neerstrijken en hun fabriek openen zonder al te veel regulering", zegt Sharma van Forrester die er zelf woont. "Ik geloof best dat het moeilijk is om in China voet aan de grond te krijgen, maar daar kun je veel sneller opstarten dan hier. India is nu eenmaal een stuk democratischer en daarom moeten er meer rekening gehouden worden met iedereen die betrokken is in het vestigingsproces".
In een ranglijst van de makkelijkste landen om zaken te doen van de Wereldbank in 2019, staat India op plek 63 van in totaal 190 landen. Hoewel dat al een heuse verbetering is - in 2014 stond het nog op plaats 142 - ligt het land nog altijd ver achter China. Dat stond in 2019 op de 31ste plaats, maar uit onderzoek van de Wereldbank bleek dat er gefraudeerd werd met data dus na dat jaar publiceerde de organisatie geen ranglijsten meer.
Daarnaast heeft India ook een rijke geschiedenis van protectionisme, waardoor het minder goed kan concurreren op het vlak van internationale investeringen. "China produceert in gigantische hoeveelheden, de meeste fabrieken in India kunnen daar niet aan tippen. Die worden klein gehouden door strikte regulering en protectionisme", zegt Gerdeman.
China bouwt al 40 jaar lang aan productiecapaciteit
Sinds zijn aantreden als minister-president probeert Narendra Modi buitenlands kapitaal aan te trekken. Daarin is hij deels geslaagd. Afgelopen jaar haalde India meer dan 80 miljard euro binnen aan investeringen, blijkt uit cijfers van de Indiase regering.
"India heeft zeker voordelen als je kijkt naar demografie, geografie en de bestaande infrastructuur die de afgelopen jaren is opgebouwd", legt Sharma uit. "Het zou nog veel meer kunnen doen, want er ontbreken nog wat belangrijke puzzelstukken."
Sharma doelt hiermee op het ontbreken van een productieketen, zoals in China, waar alle bestanddelen in het land zelf worden gemaakt en verkregen. Dit zorgt ervoor dat in het buurland van India veel geproduceerd kan worden voor heel weinig geld. In India mist nog zo'n productie-ecosysteem, legt de directeur van Forrester uit.
Dat komt doordat fabrieken vaak eerder worden gebouwd dan de lokale toeleveringsketen, vertelt Sharma. "Zo'n keten bouwen kost veel tijd, zelfs als je lokaal je grondstoffen en materialen koopt. De kwaliteit kan namelijk tegenvallen, het lokale aanbod kan jouw schaal van productie nog niet aan en zo loop je dus tegen problemen op."
Eenmaal gestoken, denken bedrijven er niet aan om enkel de focus op India te leggen
Reflecterend op al deze problemen en uitdagingen in India, lijkt het niet waarschijnlijk dat bedrijven massaal Beijing voor Delhi verruilen. Zo'n verplaatsing gaat gepaard met te veel risico, denken de experts.
Niet alleen Apple heeft last van de interne situatie in China. Ook het Amerikaanse sportmerk Nike, de Japanse autofabrikant Toyota en de Zuid-Koreaanse techgigant Samsung ervaren aanhoudende problemen in hun toeleveringsketen door hun afhankelijkheid van China.
"Deze bedrijven zijn allemaal op zoek naar een manier om te diversificeren", legt Sharma uit. "Als je kijkt naar Apple, dan zie je dat het al een deel van de productie naar India heeft verhuisd, maar ook naar Vietnam en andere Aziatische landen. Want dat willen deze bedrijven: niet meer afhankelijk zijn van een enkel land."
Dat betekent desondanks dat de toeleveringsketens wel veel complexer worden. "Als je twee of drie betrouwbare partners kan vinden, dan ben je beter verzekerd tegen problemen in de toekomst", benadrukt Sharma.